De liefde (het thema) laat zich kennelijk niet vangen in één favoriet boek en de meeste gastsprekers en panelleden prezen twee, drie of meer van hun lievelingsliefdesromans of -gedichten aan. En ook bezoekers hadden nog wat leeservaringen te delen.
Clarice Gargard, journaliste van BNNVara en NRC-columniste, droeg drie favoriete romans aan, met liefdesgeschiedenissen erin. Dit zijn ze, met haar toelichting:
Half of a Yellow Sun van Chimamanda Ngozi Adichie
Een van mijn favoriete boeken omdat het een van de eerste keren was dat ik las dat er zo liefdevol, menselijk en hartbrekend over een Afrikaanse oorlog geschreven kon worden. Zonder clichés of stereotypen maar gewoon zoals het leven is. De liefde tussen de hoofdpersonages is een epische. Equivalent van Romeo en Julia bijna. Een wederzijdse onvoorwaardelijke adoratie gestoeld op een gelijkwaardige al zij het ietwat seksebevestigende verhouding. Wanneer krijg je de liefde tussen een Afrikaanse man en vrouw ooit zo verbeeld te zien?
Homegoing van Yaa Gyasi
In dit boek zijn er alleen maar onconventionele relaties, zoals de schrijver
eens zei toen ik haar interviewde. Het gaat over slavernij maar meer nog over liefde en familiebanden door de eeuwen heen. Liefde tussen ouders, kinderen, verre nazaten, liefde tussen man en vrouw, man en man, broers en zussen, oma's en kleinkinderen. Een viering van de schoonheid en tragiek van liefde in al haar vormen.
Who Fears Death van Nnedi Okorafor
De liefde tussen deze twee personages is er een zoals die niet vaak verbeeld wordt in Afrikaanse romans an sich. Niet alleen tussen een zwarte man en een vrouw maar op magische en kosmische wijze die het aardse overstijgt. Als je zo zonder remmingen van een ander kunt houden ondanks het tartend lot en de grenzen van realiteit, in andere spirituele rijken en dimensies, dan moet dat toch de puurste liefde zijn?'
Hélène Christelle Mungayende, journaliste en sinds kort columniste bij OneWorld, vertelde hoe de roman Always Another Country van de Zuid-Afrikaanse schrijfster Sisonke Msimang haar heeft geïnspireerd voor eigen teksten, een briefwisseling met een vriend in Amerika. Ze las exclusief voor ons al enige passages voor.
Onze gespreksleidster Ama van Dantzig was ondersteboven van de roman Kintu van Jennifer Nasumbuga. Ze had een bericht gestuurd naar de beroemde Keniaanse schrijver Binyavanga Wainaina met de vraag of hij een tip had voor een liefdesroman en tot haar vreugde en verrassing had ze een bericht van één woord teruggekregen: Kintu. Ze kon niet meer stoppen met lezen, het was 4 uur 's nachts toen ze het uit had. Het zet haar aan het denken, zei ze, over allerlei onderwerpen 'zoals liefde, mannelijkheid, religie, een gezonde geest, familie, wat het betekent om een mens te zijn'. 'Het is een epische Oegandees verhaal.'
Mannelijkheid en liefde
Panellid en publicist Kiza Magendane was net terug na enkele weken in Zuid-Afrika, waar hij zijn oom bezocht, die in Johannesburg drie kapperszaken runt. Kiza zocht verhalen van Congolese migranten als zijn oom en hoe het hen vergaat in Zuid-Afrika. Hij las er ook de roman Disgrace van J.M. Coetzee en waas daarvan diep onder de indruk. Maar of dat als liefdesroman kan doorgaan? Daarom presenteerde een andere roman die hij had ontdekt, een klassieker van Bessie Head: Maru. Het speelt in Botswana (Head leefde daar in ballingschap ten tijde van de apartheid). Kiza was getroffen door de manier waarop Head schrijft over mannelijkheid (van de twee vrienden in de roman) en liefde (voor een meisje van de 'bushmen', op wie werd neergekeken).
Carien Westerveld, auteur van De Afrikaanse droom over het moderne leven in Nairobi waar ze jaren woonde, las voor uit werk van Muthoni Likimani: What Does a Man Want? De Keniaanse dichteres en schrijfster schreef het dichtwerk over vrouwen die zich afvragen wat hun mannen nou eigenlijk van hen willen al in de jaren zeventig, maar het heeft volgens Carien niets aan actualiteit ingeboet. Vrouwen die overspel van hun mannen niet lijdzaam willen ondergaan komen nogal steeds in conflict met hun familie.
Schrijver Vamba Sherif, zijn laatste roman is De zwarte Napoleon, prees de roman Dangerous Love aan van Ben Okri. Hij vertelde ook over de grillige carrière van deze Nigeriaans-Britse schrijver, die lang geleden heel beroemd werd met het bekroonde The Famished Road (De hongerende weg), maar die met latere romans matige kritieken kreeg. Dangerous Love is echter misschien wel zijn toegankelijkste boek, met een meeslepende liefdesgeschiedenis, zei Vamba. Maar Vamba had nog een speciaal pitch, van een liefdesboek dat we echt allemaal moeten lezen, van een schrijver uit Oeganda die vreemd genoeg maar niet internationaal doorbreekt: Saah Millimono, Boy Interupted.
Love, maar geen liefdesroman
Ikzelf vertelde dat ik in mijn boekenkast de boeken met Love in de titel bij nadere beschouwing eigenlijk geen liefdesromans vond - al moest ik na het pleidooi van Vamba mijn mening over Okri's roman misschien bijstellen. The Memory of Love van Aminatta Forna, een schitterende maar ook schrijnende roman, overheerst het geweld toch de liefde in mijn leesbeleving.
Ik kwam uit op een klassieker van de feministisch getinte romans: Keuzes van Ama Ata Aidoo. Daarin las ik dertig jaar geleden een vrouwelijk perspectief: de hoofdpersoon verbreekt haar huwelijk en kiets ervoor een tweede vrouw van een getrouwde man te zijn in haar liefdesleven, en zo haar onafhankelijkheid veilig te stellen. En een leukere relatie te hebben.
Aidoo stelde een paar jaar geleden ook een bundel samen: African Love Stories. Dat is een aanrader. Maar echte romantische verhalen staan er niet in.
Ankara Press, een afdeling van de Nigeriaanse uitgeverij Cassave Republic, probeert in die leemte te voorzien met een soort literair verantwoorde Bouquetreeks van e-boekjes. Tip van de dag is de gratis te downloaden Valentijnsdagbundel met liefdesverhalen.
Maar we hebben in ons midden een schrijfster van liefdesverhalen bij uitstek: Yasmine Allas. Niet echt in ons midden die middag, omdat ze toen in Hargeisa verbleef, maar we zagen een YouTubefilmpje. Daarin vertelt ze over haar boek Een nagelaten verhaal. Het is een mengeling van een reisverhaal van haar zelf naar het noorden van Somalië, de herinneringen die dat oproept en de liefdesgeschiedenis van haar eigen ouders. Als dat nog niet romantisch is: de jonge verpleegster en de gewonde militair, de Vreemdeling, die op slag verliefd worden.
Dit artikel verscheen eerder op het Afrikablog van de Volkskrant en is hier terug te lezen.
