Van januari 2017 tot april 2018 pitchten Ama van Dantzig, Yasmine Allas, Kiza Magendane en Wim Bossema hun favoriete romans uit Afrika en de diaspora, in het Bijlmer Parktheater in Amsterdam. Het panel koos iedere keer een thema, zoals satire, migrantenverhalen, historische romans, sterke vrouwen en ter afsluiting: de liefde. Elke keer met een gastspreker: Ikenna Azuike, Babah Tarawally, Vamba Sherif, Ingrid Glorie. Hieronder enkele blogs met leestips.
Wim Bossema over Als jaspis en koraal van Werewere Liking:
Het was wel even schrikken toen ik dit boek onlangs teruglas. Wat gaat Liking hier tekeer en hoe zet ze mannen neer als seksuele stumpers. En zo recht voor zijn raap, ik geneer me zelfs als lezer. Ik zou niet zomaar alles durven voorlezen hier.
Wat is een typische man volgens Liking: eerst stijf daarna alleen maar slap.
De eerste keer dat ik het las, was ruim 25 jaar geleden en ik herinner me hoe overdonderd ik was door de heftige toon, de bijtende spot en die schijnbaar vormeloze stroom woorden, liederen, dialogen en persoonlijke mijmeringen. Nu ik het weer lees en het wil aanprijzen moet ik eerlijk zeggen: geen makkelijke kost. Je moet je in een tekst kunnen onderdompelen en laten meevoeren anders wordt het niets.
Ik heb haar in die tijd ook geïnterviewd. Ik was erg onder de indruk: nooit eerder iemand met zoveel talenten ontmoet. Ze is schilderes, theatermaakster, zangeres, danseres, musicus. Ze komt uit Kameroen, maar heeft in Ivoorkust, in de stad Abidjan, een kunstenaarscommune gesticht begin jaren tachtig. Village Ki-Yi.
Ik ben daar een keer geweest - zij was er zelf niet, wel haar zus die eigenlijk alles regelt. Bijzondere plek met ateliers, een theaterzaal, oefenruimtes voor dansers en muzikanten; overal lopen kunstenaars uit diverse hoeken van Afrika rond, en er is ook nog een schooltje voor de straatkinderen die in de commune worden opgevangen.
Likings filosofie: eigen identiteit is niet van vroeger, maar komt door vermenging en verandering met een plek voor de traditie. Zoals in haar muziektheaterspektakel, de titel zegt alles: 'Een Toeareg trouwt met een Pygmee'.
Die panafrikaanse sfeer hangt ook in 'Als jaspis en koraal, dagboek van een mannenhaatster'. (In het Frans verscheen het in 1983, in het Nederlands in 1991.) Van de ene kant is het een traditionele Afrikaanse vertelling, met liederen en al, van de andere past het ook tussen de experimentele Franse literatuur, waarin het spelen met tekst voorop staat. Dat was voor mij erg verrassend, want de Afrikaanse romans geschreven in het Engels die ik eerder had gelezen waren juist heel verhalend. Ik was dus door de stijl geschokt en vond het ook mooi.
Liking vertelt geen anekdotes, ze laat haar hoofdpersoon een tirade houden tegen de intellectuele mannen die maar doorkletsen over 'wat is Afrikaanse kunst' of 'is moderniteit iets voor ons', terwijl de vrouwen in stilte al het werk doen. Die vrouwelijk kracht die zal leiden tot een 'nieuwe mens die zal zijn als jaspis en koraal, als adem en vuur'. Schitterend als heilzame edelstenen en inspirerend als oplaaiende vlammen.
Een echte roman is het niet. De ik-persoon komt niet verder dan pagina 9 van haar dagboek. Ondertussen valt ze zichzelf steeds in de rede, vraagt zich af waar ze mee bezig is en bekritiseert haar twee mannelijke personages Ngozi en Babou.
Voor wie meer houdt van verhalende romans is er een ander boek van Werewere Liking: Afgesneden herinnering, het sterk autobiografische boek uit 2004. Ik schreef bij het uitkomen van de vertaling een recensie. Daarin brengt ze de geestenwereld van het Bassa-volk van haar jeugd tot leven.
Ama van Dantzig over Igoni Barratt: Blackass
Furo Wariboko wordt op een ochtend wakker en ziet tot zijn grote schrik dat zijn kleur is veranderd van zwart in wit! Hij sluipt het huis uit, zodat zijn moeder en de rest van het gezin hem niet zien. Maar dan loopt hij door de bruisende Nigeriaanse metropool Lagos als een witte man met een Nigeriaanse tongval. De fantastische gedaanteverwisseling is het begin van de hilarische roman Blackass van de Nigeriaans-Jamaicaanse schrijver A. Igoni Barret.
Ode aan Buchi Emecheta in Bijlmer Parktheater
Het panel van de Beste boeken van Afrika bracht op 16 juli 2017 tijdens het Kwaku-festival een ode aan Buchi Emecheta. De 'moeder van de moderne Nigeriaanse literatuur' overleed op 25 januari 2017. Emecheta's zoon Sylvester Onwordi was de gastspreker en vertelde over zijn jeugd met een werkende moeder die in de avonduren ook nog ging schrijven, het leven van een migrantengezin in Groot-Brittannië.
Emecheta's De zegeningen van het moederschap (The Joys of Motherhood) uit 1979 werd verslonden door vrouwen (en mannen) in Afrika en in Europa en de Verenigde Staten.
Buchi Emecheta was een inspiratie voor veel vrouwen in die tijd van emancipatie. Een andere roman gaat over het leven van een alleenstaande Afrikaanse moeder in Londen. Heel wat jonge, succesvolle schrijfsters noemen haar als hun grote voorbeeld. Zoals Chimamanda Ngozi Adichie twitterde bij Emecheta's overlijden:
Buchi Emecheta.
We are able to speak because you first spoke.
Thank you for your courage.
Thank you for your art.
Nodu na ndokwa.
~CNA
Deze blogbijdragen verschenen eerder op het Afrikablog van de Volkskrant en zijn hier en hier en hier terug te lezen.
